Uyku ve uyku sıhhati, insan hayatının en kıymetli modüllerinden biri olarak biliniyor.
Göğüs Hastalıkları Uzmanı ve Uyku Kliniği Sorumlusu Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, led ışıklar, “hava aydınlık ve güneş var” algısı oluşturduğu için uykudan evvel telefon, televizyon ve bilgisayara bakılmasının uykuyu engellediğini belirterek, “Uyumadan en az 1 saat evvel ‘led diyetine’ girilmesini öneriyoruz” dedi.
YAŞ İLERLEDİKÇE UYKU GEREKSİNİMİ AZALIYOR
Akkoyunlu, ülkü uyku mühleti ve led ışıkların uyku üzerindeki tesirlerine ait yaptığı açıklamada, yaş ilerledikçe uyku muhtaçlığının azalmadığına dikkati çekti.
Erişkinler için 23.00’te uyuyup, 07.00’de uyanmanın ülkü uykuyu sağlayacağını vurgulayan Prof. Dr. Akkoyunlu, çocuklarda ise hormonal istikrarın sağlanması ve büyüme hormonunun gereğince salgılanması için bu mühletin daha uzun olması gerektiğini söyledi.
Yenidoğan ve bebeklerin 23 saat, ergenliğe yakın çocukların 9-10 saat uyumasının ülkü uyku mühletini sağlayacağını lisana getiren Akkoyunlu, ergenlik çağındakilerde ise durumun daha farklı olduğuna işaret etti.
“ÇOCUK YATAĞA GİRER FAKAT DÖNER, DURUR”
Akkoyunlu, ergenlerde ani hormonal patlamalar gerçekleştiği için bedenin bunu karşılayacak dengeyi bulamadığını, o nedenle uykuya dalma müddetinin de geç olduğunu anlattı.
Ergenlik çağında, ülkü uyku için gece 24.00-01.00 ile sabah 08.30-09.00 ortasının kâfi olacağını belirten Akkoyunlu, “Bunu anne-babalar çok fazla deneyim edemezler. ‘Herkes saat 23.00’te yatıyor, sen de o saatte yatacaksın.’ diyebilirler. Çocuk yatağa girer fakat döner, durur. O nedenle onları biraz daha tolere etmek lazım” dedi.
LED EKRANLAR HEM GÖZÜ HEM MELATONİN HORMONUNU KANDIRIYOR
Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, uykuyu getirecek en değerli sistemlerden birinin melatonin salgılanması, oburunun de gözdeki algıların “Artık uyu” formunda verdiği elektriksel sinyaller olduğunu kaydetti.
Bu ikisinin de çalıştığı durumun güneş ışığı olduğundan bahseden Akkoyunlu, bununla ilgili örnekler vererek, şöyle konuştu:
“Akşam ateş yakıp etrafında oturursunuz, o esnada uykunuz gelir zira güneş ışığı ortalıkta yoktur. Meskende lambaları yakarsınız, kitap okursunuz, uykunuz gelir. Lakin telefonla ilgilenirseniz, televizyonu açarsanız, bilgisayara bakarsanız uykunuz gelmez. Led ekranlar güneş ışığının dalga uzunluklarını taklit eden bir ışık yapısıdır. Hem gözümüzü hem de melatonin hormonunu kandırır, ‘Hava aydınlık, güneş var’ algısı oluşturur. Buna bağlı olarak, hem uykunuz gelmez hem de melatonin hormonu salgılanmaz.”
“YATAK ODASINDA LED LAMBASI KULLANILMAMALI”
Akkoyunlu, bilhassa son yıllarda, ledlerin de yaygınlaşmasıyla uyku sorunlarının arttığını belirterek, “Uyumadan en az 1 saat evvel led diyetine girilmesini öneriyoruz. Yatmadan evvel telefona, bilgisayara bakılmamalı, televizyon izlenmemeli. Mümkünse yatak odasında led lambası da kullanılmamalı, floresan yahut analog lambalar olabilir. Bunlara dikkat edilirse uyku daha erken gelir, daha keyifli ve huzurlu uyunur” teklifinde bulundu.
“ÇOCUKLARINIZI VAKTİNDE YATIRIN VE UYANDIRIN”
Prof. Dr. Akkoyunlu, ergenlik çağından evvelki yaş kümesinde, led lambalarının kullanılmasının da önemli derecede uykuyu bozduğuna dikkati çekti.
Günümüzde uyku müddetinde azalma yaşandığını, bunun da sıhhati olumsuz etkilediğini, hastalık ve mevt riskini artırdığını aktaran Akkoyunlu, “Erişkinlerin büyük kısmında uyku sorunu var. Dünyadaki toplumlarda artan huzursuzluğun bir kısmı bundan kaynaklı olabilir. Şayet çocuklar da uyumadan evvel telefonla ilgileniyorlarsa, uykuya televizyon karşısında dalıyorlarsa uyku sıkıntısını onlarda da görüyoruz” değerlendirmesini yaptı.
Akkoyunlu, bilhassa tatil periyotlarında, sabah erken kalkma tasası da olmadığını, çocukların bu süreçte çoklukla televizyon ve telefon kullanımıyla ödüllendirildiğini belirterek, şöyle konuştu:
“Bir aydan uzun müddet gece geç yatmak ve sabah erken kalkmak sirkadiyen ritmi bozuyor. Bunu geri çevirmek bilhassa okul periyodunda çok güç oluyor. Çocuğun hem algılamasında bozukluk yaşanıyor hem de agresyon daha fazla oluyor ve sınıf içerisinde bağlantısı bozuluyor. O nedenle çocuklar için tatil periyotlarında huzursuz oluyoruz. Ailelere, ‘Çocuklarınızı vaktinde yatırın ve uyandırın’ önerisi veriyoruz. Erişkinler de ‘Uykusuz kalsak da bir şey olmaz.’ diyorlar, lakin onlara çocuklarına yeterli örnek olmaları gerektiğini söylüyor, bu nedenle uyumadan evvel televizyon izlememelerini tavsiye ediyoruz.”
EGZERSİZ UYKUNUN KALİTESİNİ ARTIRIYOR
Modernizm ve getirilerinin, uykunun kalitesi ile vaktini bozduğunu ve müddetini azalttığını vurgulayan Akkoyunlu, “Bu nedenle, günümüz beşerinin en büyük sıhhat sorunlarından biri uykunun olağan vakitten daha geç ve müddetinin daha düşük olmasıdır” tabirlerini kullandı.
Sağlıklı bir uyku için led diyetinin yanı sıra idmanın de değerli olduğunun altını çizen Prof. Dr. Akkoyunlu, fazla güç harcandığında bedenin “Dinlen” uyarısı vereceğini, gün içinde bilhassa 18.00-19.00 ya da 20.00 saatlerinde orta düzeyde bir antrenman önerdiklerini lisana getirdi.
Akkoyunlu, yatmadan evvel sıcak bir duş almanın da uyku kalitesini artıracağını kelamlarına ekledi.
