Hava sıcaklıkların artması, kıştan çıkılması ve baharın gelmesiyle birlikte arı üreticileri için kovanlarda ilkbahar bakım devri başladı. Bakımların nasıl yapılacağı, yapılmazsa ne olacağı ve nelerle karşılaşacağıyla ilgili soru işaretlerini Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nde arılar üzerine çalışan akademisyenler giderdi.
Farmakoloji ve Toksikoloji Ana Bilim Kısmı Araştırma Vazifelisi Sedat Sevin, Türkiye’nin bal üretiminde kıymetli bir noktada olduğunu lisana getirerek, bunun artması için yapılması gerekenlere ait, “Bunlar içerisinde arının bakım ve beslemesi, arı hastalıklarıyla gayret, koloninin düzgün bir formda yönetilmesi, yani koloni idaresi bizim için çok değerli oluyor. Şayet siz koloninizi takip etmezseniz arılarınızla ilgili müşahedeleri düzgün yapmazsanız kolonileri kaybetmeye gidebilirsiniz. Burada kıymetli olan hastalıklar, bunlarla çaba ve kolonideki problemleri çözmeye yönelik yapabileceklerinizi sıralamanız gerekiyor” dedi.
“ARIYI BESLEMEZSENİZ KOLONİ ÖLMEYE GİDER”
Sevin, arıların ilkbahar periyoduna girilmesi ve baharın gelmesiyle şerbete gereksinimi olduğunu söyleyerek, “Arıcılarımıza teklifimiz bilhassa kıştan çıkmış arıların bakım ve beslemesi, kolonilerin genel durumunun denetim edilmesi, kovanların açılıp denetim edilmesi, kovandaki ana arının varlığının gözlemlenmesi. Kovanda ana arı yoksa bunların telafi edilmesi, bilhassa meteorolojiyi takip ederek kolonilere nasıl bir besleme yapmamız gerekir. Şerbeti kovanlara besleme olarak vermemiz gerekiyor ki hem ana arı yumurtlamayı teşvik etsin, hem koloni güçlensin ve asıl bal devrine kendini hazırlayabilsin. Zira arı kış devrinden güçsüz çıktı. İçerideki besin tüketti. Besini tükettiğinden ötürü bu arı dışarıdan bulamazsa ve siz de beslemezseniz koloni maalesef ölmeye gider” tabirlerini kullandı.
Kolonideki hastalıklara karşı ilaçlama yapılması gerektiğini tabir eden Sevin, “Bu devirde uyguladığınız ilaçların dozu, verilme formu ve verdiğiniz ilacın etken hususunu göz önünde bulundurarak hareket etmeniz gerekiyor. Şayet bunları düzgün bir biçimde yaparsanız ve bakın düzgün bir formda yapıldığında koloni çok süratli bir formda nüfusunu artıracak ve bal üretim dönemine hazır hale gelmiş olacaktır” cümlelerine yer verdi.
“Arıcılığın yıl boyunca takip edilmesi gerekir”
Arılarda ilkbahar bakımı yapılmadığı taktirde karşılaşılabilecek durumlara ait de konuşan Sevin, arıcılığın öteki hayvancılık kolları içerisinde kendisini süratli yenileyebilecek bir dal olduğunu aktararak, şunları kaydetti:
“Arıcı kovanıyla ilgilenmiyor, ‘ya ben kovanlarımı bıraktım artık, tabiatta olduğu kadar’ derse, maalesef kovanlarını gittiği vakit tanıyamaz. Birçok kaybolmuş, birçok oğul vermiştir ya da ölmüştür. Aslında arılar bir çocuk üzeredir, ilgi ister. Şayet ilgi vermezseniz ve onu sistemli bir formda denetim etmezseniz koloninizin kaybına sebep olur. O yüzden arıcılık aslında tek bir periyotta değil, yıl boyunca yapılması gereken, yıl boyunca takip edilmesi gereken bir durum.”
Parazitoloji Ana Bilim Kolun Dr. Araştırma Vazifelisi Nafiye Koç da ilkbahar devrinin arılar için kritik ve zayıf geçirebilecekleri bir devir haline gelebileceğini belirterek, “Bu zayıflığı fırsat bilen birtakım patojenler ve mikroorganizmalar kelam konusu. Fırsat bilerek kendi sayılarını epey artırma, yükseltme ve kovanı ele emelinde olacaklardır” dedi.
Türkiye’de arılar için kıymetli olan Varroa ve Nosema hastalık etkenlerine işaret eden Koç, bakımlar yapılmadığı taktirde bu iki etkenin arılarda ve kovanlarda görülebileceğini belirterek şunları kaydetti:
“Aslında bu hastalıkların varlığını kovanlarda birtakım semptomlarla bağdaştırarak bir ölçüye kadar teşhisini yapabiliriz. Örneğin kovanlardaki popülasyon sayısının çok azalması yahut yeteri derecede süratte bir artışın olmaması. Bunun yanı sıra emekçi arılarda bilhassa yavru bakım beslemesinde ve bal üretim etabında bir isteksizlik, bir yavaşlama kelam konusu olması. Birtakım anomalili arıların oluşması, örneğin kanat ve ayak deformasyonu olan. Nosema ise arılarda çok önemli bir halde karın şişliği ve şiddetli bir ishal görmekteyiz, kovanda, uçuş deliği içerisinde. Hatta çok şiddetli olgularda bal peteklerinin üzerinde dahi bu arı dışkılamalarını görebilmemiz mümkün.”
“Hastalıklar çok önemli ekonomik sorunlara sebep olmaktadır”
Arılarda yaşanan hastalıklara kesin teşhis koyulabilmesi için laboratuvarda teşhis yapılması gerektiğine dikkati çeken Koç, “Her iki bahsettiğim hastalık da ülkemizde epeyce yaygın olarak görülmekte ve çok önemli ekonomik sorunlara sebep olmaktadır. Bu kademede gayret kısmı epey değerli. Burada dikkat edilmesi gereken şey bu hastalıklarla çaba ederken şuurlu yaklaşıp tıpkı ilacı çok yüksek dozda, çok sık aralıklarla uygulamayarak o canlılarda direnç gelişimini önleyebildiğimiz kadar önlemeye çalışmak ve piyasada var olan ilaçların olabildiğince en uzun vadede kullanılmasını ön ayak olmak alacağımız tedbirlerden biridir” diye konuştu.
