Doktor İtimat Arslan halk arasında “sara” hastalığı olarak da bilinen epilepsiden tarih boyunca daima korkulduğunu belirterek hastalığın “beyin hücrelerinin vakit zaman olması gerekenden farklı çalışması sonucu meydana gelen dalma, kasılma, bayılma formunda ataklarla” kendini gösterdiğini söz etti.
Epilepsi hastalığının, çocukluk çağlarında ateşli ve ateşsiz havale formunda görülebildiği üzere yaşlılık devrini de içerecek formda her yaşta ortaya çıkabileceğini söyleyen Dr. Arslan, “Erkeklerde biraz daha sık görülür. Beyni etkileyen travma, enfeksiyon, damar hastalığı, kanser üzere durumlarda epilepsi hastalığı başlayabilir. Uzun müddet bilgisayar, telefon, tablet üzere ekranlara bakmak; birtakım ilaçlar ise yan tesir olarak epilepsi nöbetlerini tetikleyebilir; susuz kalmak; uzun müddet açlık; uyku bozukluğu ve gerilim üzere durumlar da tekrar nöbetleri artırabilir. Ayrıyeten birtakım genetik geçişli epilepsi tablolarında CACNA, SCN1A, GABRD üzere onlarca gende bozukluk saptanabilir” dedi.
“NÖBET SONRASI TESİRLER GÜNLERCE SÜREBİLİR”
Saniyeler yahut dakikalar süren sabit bir noktaya dalma ve bu esnada dışarıdan gelen ikazlara karşılıksız kalma durumuna “absans” yani dalma nöbeti denildiğine dikkat çeken Dr. Arslan bir başka nöbet tipi olan irkilme sıçrama halinde hareketlerin “myoklonik nöbetler”; yaygın olarak görülen hastanın tüm bedeninin birkaç dakika kasıldığı, çenesinin kilitlendiği, bu esnada lisan ısırması ve idrar kaçırmasının olduğu nöbet çeşidinin ise “jeneralize tonik klonik nöbet” olarak isimlendirildiğini belirtti.
Dr. Arslan, hastanın kasılma ve çırpınmaya bağlı olarak nefes almakta zorlandığı ve bazen dudaklarda morarma ve köpük gelmesi durumunun olduğu etkin periyottan sonra şuurun yavaş yavaş açıldığı nöbet sonrası (post iktal) periyodun geldiğini; bu periyotta görülebilen halsizlik, konuşma manaya zahmeti, unutkanlık, bedende uyuşma üzere belirtilerin bazen günler sürdüğünü anlattı.
“NÖBET SIRASINDA KİLİTLENEN ÇENEYİ AÇMAYA ÇALIŞMAYIN”
Dr. İnanç Arslan, epilepsi nöbetlerine şahit olan bireylerin alabileceği tedbirleri şöyle sıraladı:
- “Hastayı inançlı bir alanda bir yanına çevirerek yatırmalı, nefes almasını engelleyecek kıyafeti varsa rahatlatılmalı, takı üzere materyaller çıkarılmalıdır. Çenede kilitlenme var ise muhakkak el ile yahut öteki bir gereç ile açmaya çalışılmamalıdır. Kasılmaların, çırpınmaların önlenmesi için hastayı sıkmamalı, tersine bu hareketler esnasında ziyan görmemesi için etrafında gerekli tedbirler alınmalıdır. Kasılma, çırpınma ve şuur kaybı müddeti uzar ise kesinlikle acil servislere başvurulmalıdır.”
Hastalığın tedavisinde klasik olarak beyin hücrelerindeki aktiviteleri baskılayan epilepsi ilaçlarının kullanıldığını belirten Dr. Arslan, ilaç tedavisinin yanında vagal stimülasyon diye bilinen, boyun damarlarına düşük ölçüde elektrik akımı uygulayan aygıt tedavileri olduğunu, nöbet denetimi sağlanamayan kimi ileri düzey hadiselerde cerrahi müdahaleler yapılabildiğini tabir etti.
“HASTALARIN ÜRETİME, İŞ HAYATINA KATILMASI ÖNEMLİ”
Epilepsi hastalarının, nöbetlerin apansızın gelmesi ve istemsiz hareketler oluşturması nedeniyle kendilerini toplumsal hayattan geri çekebildiğine işaret eden Dr. İtimat Arslan “Bunun dışında hastalar araç kullanma ve çalışma alanları (yüksek yerlerde, su kenarlarında çalışamamak gibi) konusunda da belli sıkıntılarla karşılaşabilirler” dedi.
Arslan, “Bu noktada, epilepsi hastalığı ile ilgili farkındalığın artırılarak toplum nezdinde geçmişten gelen batıl niyetlerin aşılması, hastaların toplumsal aktivitelere iştiraklerinin artırılarak toplumsal kaynaşmanın sağlanması, iş dünyasında da uygun iş alanları oluşturularak hastaların üretime katılması ile hastaların yaşamış olduğu zorlukların büyük çoğunluğu tahlile kavuşabilecektir” dedi.
“DÜZENLİ UYUMALI, AÇ VE SUSUZ KALMAMALI”
Hastalığın hayata mahzur bir durum olarak görülmemesi gerektiğinin altını çizen Dr. Arslan tekliflerini “Epilepsi hastaları sistemli uyumalı, uygun idmanlar ile hareketli olmalıdır. Uzun mühlet bilgisayar ve telefon üzere ekranlarla muhatap olmamalı, aç ve susuz kalmamalıdır. Verilen ilaçlar kesinlikle saatinde kullanılmalı, tabip denetimleri aksatılmamalıdır. Toplumsal aktivitelere katılarak, tedavi ve tekliflere uyarak hayatın içinde kalmaya devam etmelidirler” biçiminde konuştu.
