Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği’nden Dr. Öğr. Üyesi Naziye Gürkan, 26 Eylül Dünya Doğum Denetim Günü hasebiyle doğum denetim metotları (kontrasepsiyon) hakkında bilgilendirmede bulundu.
Kontrasepsiyon formüllerinin çeşitli olduğunu ve bireyin gereksinimine ya da tercihine nazaran seçilebileceğini söyleyen uzmanlar şu noktalara değindi:
“İdeal bir doğum denetimi sisteminden beklenen özellikler; yöntemin yüzde 100 tesirli olması, inançlı olması, yan tesirinin olmaması, kullanıcının denetimi altında olması, istendiği vakit bırakılabilmesi, doğurganlığa dönüş olabilmesi, uzun müddet tesirli olması, HIV ve öteki cinsel yolla geçen hastalıklardan (CYBH) hami olması olarak sayılabilir. Tüm dünyada kontraseptif usul kullanımı yüzde 63 olarak kestirim edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde bu oran yüzde 72, gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 61’dir. Gelişmiş ülkelerde en fazla kullanılan metotlar doğum denetim hapları ve kondomdur. Gelişmekte olan ülkelerde ise en fazla tüp ligasyon ve rahim içi araç kullanılmaktadır” dedi.
“CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLARDAN KORUMAZ”
En sık kullanılan tekniklerin bariyer metotları, hormonal metotlar olarak gruplandırıldığını tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Gürkan, “Hormonal teknikler; doğum denetim hapları, cilt altı implantlar, enjeksiyon yoluyla kullanılan (enjektabl) formlar ve hormonlu spiraller olarak çeşitlidir. Hormon salınımı yoluyla bayanda yumurtlamayı önlerler yahut servikal mukusu kalınlaştırarak sperm blokajını sağlarlar. Doğum denetim hapları (oral kontraseptifler) hayli yaygın kullanımdadırlar. İçeriğindeki sentetik hormonlar sayesinde hem adetleri düzenler hem de yumurtlamayı engelleyerek gebeliği önlemeye yardımcı olurlar. Pek çok farklı tipi vardır. Kimileri hem östrojen hem de progesteron içerirken başka bir kısmı yalnızca progesteron içerir. Elbette her ilaç üzere bunların da potansiyel yan tesirleri bulunmaktadır. Şahıstan bireye değişmekle birlikte en sık bulantı, göğüs hassasiyeti, adet siklus değişiklikleri gözlenebilir. Çok değerli bir detay ise doğum denetim haplarının cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumadığıdır. Şayet kullanıcı CYBH için risk altında ise bundan korunmak için ek olarak kondom da kullanmalıdır” diye konuştu.
Koruyucu tedbirlerden de bahseden Gürkan, şu formda konuştu:
“Bariyer formülleri hem gebelikten hem de cinsel yolla bulaşan hastalıklardan hamidir. Hem bayan hem de erkek tarafından kullanılabilir ve spermle yumurta ortasında fizikî bir bariyer oluştururlar. En sık kullanılanı kondomdur. Lateks ya da poliüretan gibisi bir malzemeden yapılırlar. Kullanımı ve temini kolaydır ve hakikat kullanıldığında epeyce efektiftir. Şayet kondom kullanımı tercih edilmiyorsa çiftler ortasında o vakit bariyer formül olarak diafram ya da servikal kap da kullanılabilir. Bu küçük fleksıbl bir araçtır ve alakadan çabucak evvel serviksi yani rahim ağzını kapatacak halde yerleştirilir. Böylelikle spermlerin uterusa ulaşması engellenir. Elbetteki bariyer formüllerin koruyuculukları kesin değildir ve ek korunma metotları olarak hormonal kontraseptifler ya da geri çekme üzere klasik usuller de kullanılmalıdır. Rahim içi araçlar küçük, T halinde ya da balık kılçığı halinde olabilirler ve rahim içine yerleştirilirler. Esas 2 tipi vardır: Hormonlu ve bakırlı. Hormonlu olanlar her gün nizamlı olarak az ölçüde progesteron hormonu salgılarlar ve servikal mukusu kalınlaştırıp rahim duvarında yani endometriumda incelme sağlarlar. Mukus kalınlaşınca spermin yumurtaya ulaşması zorlaşır, endometrium incelince ise fertilize olan yumurta rahim içine yerleşemez. Bilhassa adet kanamaları ağır olan bayanlarda hormonlu spiraller tercih edilmelidir. 5 yıllık muhafaza sağlarlar. Bakırlı olanlar ise rahim içinde spermler için toksik bir ortam oluştururlar ve fertilizasyonu önlerler. 10 yıllık müdafaa sağlarlar.”
“KALICI BİR KORUNMA PROSEDÜRÜ TÜP LİGASYONU”
Kalıcı sistemlerden de bahseden Dr. Öğr. Üyesi Gürkan, “Artık çocuk dileği olmayan ve kalıcı bir korunma sistemi isteyenlerde tahlil tüp ligasyonudur (tüplerle rahim ortasında olan irtibatın kesilmesi). Cerrahi olarak tüpler kesilir ve bağlanır. Süreç çoklukla kapalı metotla yani laparoskopik olarak yapılır. Sezaryen ameliyatı sırasında rahim onarıldıktan sonra da yaklaşık 10 dakika sürecek bir süreçle tüpler bağlanabilir. Bu formda spermler uterin kaviteden (rahim içinden) tüpler yolu ile yumurtaya ulaşamayacağından döllenme gerçekleşemez. Tüplerin bağlanması, over kanseri için de hami bir faktördür. Hastanın genital işlevlerinde rastgele bozulmaya neden olmaz. Bu sürecin erkeklerdeki karşılığı ise vazektomidir. Unutulmamalıdır ki, farklı metotlar farklı aktiflik oranlarına sahiptirler ve yan tesir potansiyelleri de farklıdır. Sizin için en uygun usulü bu mevzudaki uzman hekiminiz belirleyecektir” sözlerini kullandı.
