Bloomberg’te evvelki gün yayımlanan habere nazaran BOTAŞ gaz ödemelerinin 2024 e ertelenmesi konusunda Rus yetkililerle ısparta escort pazarlıklarda bulundu Haber gündemde geniş yer tuttu Seçim öncesi son kış bu atağın ne manaya geldiğine ait ise Halk TV muharriri Barış Soydan ve BirGün muharriri Ozan Gündoğdu değerlendirmelerde bulundu istanbul escort
Halk TV muharriri Barış Soydan BOTAŞ ın bu atılımının Merkez Bankası nın döviz açığından kaynaklanabileceğini yazdı Soydan a nazaran 2023 kışına baz tesiriyle düşen faizle girmek isteyen iktidar tekrar kur maraş escort ve enflasyon şokları yaşamak istemiyor Bunun için de döviz kuru Merkez Bankası nın piyasa müdahaleleriyle rezervler eritilerek baskılanıyor Fakat rezervler azaldı ve dolarla yapılacak borç ödemelerinin ertelenmesi düşünülüyor
BirGün gazetesi müellifi Ozan Gündoğdu ise borç erteleme talebinin nedenine yönelik iki iddiada bulundu ve bunların sonuçlarını yazdı Gündoğdu ya nazaran Rusya Macaristan ın borçlarını erteleyince BOTAŞ bunu bir fırsat olarak gördü ve borç erteleme talebinde bulundu Fakat 2023 borcu 2024 e ertelenecekse 2024 yılında ne yapılacak Bu Rusya ya bağımlılığı daha da artıracak
Gündoğdu ya nazaran borç ertleme isteğinin ikince nedeni ise borçları ödeyecek güç yok ve ertelenmek isteniyor BOTAŞ doğalgaz tedariği için borçlanma muhtaçlığı duyduğunu hissettirmiş oldu
Yazılardan satırbaşları şu formda
Barış Soydan O para içeride doları denetim etmede kullanılacak
Türkiye petrol ve doğalgaz ithalatı için bu yıl 100 milyar dolar civarında para ödeyecek Birkaç yıl evvel bu fiyat 25 30 milyar dolarla sonluydu Fiyatlardaki artış nedeniyle patladı
Doğalgaz ithalatını bir kamu kuruluşu olan BOTAŞ gerçekleştiriyor BOTAŞ ödemeler için Merkez Bankası ndan aralıklarla dolar satın alıyor Bu da Merkez Bankası nın rezervlerinde azalmaya neden oluyor Meğer iktidarın seçim öncesinde rezervlerdeki her cent e gereksinimi var Zira doların yükselişini engellemek için aylardır piyasaya rezervlerden döviz satışı yapılıyor
Merkez Bankası rezerv satışlarını keserse dolarda süratli bir yükseliş yaşanır Yalnızca dolar artmaz geçişkenlik tesiri nedeniyle enflasyon da yükselir Meğer iktidar Aralık tan itibaren baz tesiriyle enflasyonun gerilemesini bekliyor Merkez Bankası nın rezervlerinden yapılan müdahalenin sürmesi iktidar için hayati ehemmiyette
23 Eylül haftasında Merkez Bankası nın kendisine ilişkin net harcanabilir döviz rezervi 10 milyar doların altına geriledi
Üstelik cari açık da patladı Yalnızca sonbahar ve kış aylarında 25 milyar dolara yakın cari açık bekleniyor Bu açığı kapatmak için de Merkez Bankası nın rezervlerine iş düşecek Rezervler eridikçe doları denetim etme imkanı azalacak
Ekonomi idaresinin önünde iki deva var Birincisi rezervleri güçlendirecek taze kaynak bulmak
İkinci deva rezervlerden döviz çıkışını azaltmak Rusya ya Bu yılki doğalgaz ödemesini gelecek yıla erteleyelim ricası işte burada mana kazanıyor
Ozan Gündoğdu Fırsat mı yoksa moratoryum mu
İlk ve optimist yoruma nazaran Rusya içinde bulunduğu özgün durum nedeniyle kendi dış siyasetine mani oluşturmayan ülkelere doğalgaz konusunda imtiyazlar tanıyor Mesela Macaristan Doğalgaz gereksiniminin yarısını Rusya dan karşılayan bu ülke pazartesi günü doğalgaz ödemelerinin altı ay ertelenmesine Rusya nın müsaade vereceğini duyurdu Madem Macaristan a bu türlü bir hoşluk yapıldı o halde BOTAŞ bu fırsattan neden faydalanmasın BOTAŞ ın ödemeleri 2024 e erteleme talebi de bu kapsamda bedellendiriliyor
Yıllık 50 milyar metreküp doğalgaz tüketimi olan Türkiye bunun yarıya yakınını Rusya dan temin ediyor Şayet 2023 tüketimi 2024 te ödenecekse 2024 te ne yapacağız
BOTAŞ doğalgaz ödemelerini 1 sene erteleyecekse tüketicilerin borçları da ertelenecek mi Tüketicilerden toplanan para neyi finanse edecek Burada akıllara gelen birinci soru seçimler
Doğalgaz ödemelerinin ertelenmesi sahiden bir fırsat mı Üstelik borcun ertelendiği yıl kritik bir seçimi de içeriyorken Öte yandan Erdoğan mesleğinin en sıkıntı yılına girerken Rusya nın doğalgaz borcunu seçimden sonra ödersin demesi apaçık bir politik takviye manasına gelmez mi Bu takviye ne karşılığında alınıyor sorusunu dillendirmek haksızlık mı olur
ERDOĞAN A TANINAN BİR
Böyle bir erteleme Türkiye için seçimden sonra iki yılın doğalgaz borcunu tek yılda ödeme ya da aksi halde Rusya dan daima imtiyaz talep eden ve bu ülkeyle daha bağımlı münasebetler tesis etme problemine neden olacak
O halde doğalgaz borcunun ertelenmesi Türkiye ye değil Erdoğan a tanınan bir fırsat Finansal olarak Türkiye yi rahatlatır diyenlerin seçimden sonra ne yapacağız sorusuna karşılık vermesi gerekir
MORATORYUMUN BİRİNCİ EMARESİ OLABİLİR
İlk yorumdan daha karamsar olanı bunun bir moratoryum olduğu halinde Moratoryum borçlu tarafın borcunu ödeyemeyecek durumda olması nedeniyle alacaklıya yeni bir borç kontratı sunması manasına geliyor Kamuoyunda çoklukla borcun reddiyle ya da temerrüde düşmekle karıştırılıyor ama moratoryumda borçlu taraf borcunu reddetmiyor Tam aksine borcu kabulleniyor lakin ödeyemeyeceğini bildirerek yeni kontrat talep ediyor Basitçe varsayım edileceği üzere bu türlü bir yeni mukavelede borçlunun yükümlülükleri de artıyor
Üstelik moratoryum için borçlunun kesinlikle temerrüde düşmesi de gerekmiyor Temerrüt borçlunun vadesi gelmesine karşın borcunu ödeyememesi durumu Lakin borçlu taraf borcun vadesi şimdi gelmeden de borcun ertelenmesini yani moratoryumu isteyebilir
O halde bu bir moratoryumdur demek için elimizde gerekli şartlar var Ama şartlar kâfi değil BOTAŞ ın bu talebi birebir vakitte bir dayatmaysa ikinci yorum haklıdır diyebiliriz Öbür bir tabirle Türkiye borcun ertelenmemesi halinde ben bu parayı ödeyebilecek durumda değilim diyorsa Bloomberg in haberi aslında bir moratoryum ilanının önümüze düşen birinci emaresi olabilir
2022 kışı epey sert geçti Yalnızca havaların soğukluğu değil doğalgaz tedariğinde yaşanan meseleler da haftalar boyunca konuşuldu Aralıkta yaşanan kur şokunun akabinde 20 Ocak 2022 de BOTAŞ sanayiciye günlük doğalgaz kullanımını yüzde 40 azaltma talimatı verdi İran dan gelen gazın 15 gün kesilmesiyle birlikte ocak ve şubat aylarında organize sanayi bölgelerinde üretim durma noktasına geldi
‘BORÇLANMA GEREKSİNİMİ HİSSETTİRİLMİŞ OLUNDU’
Sert geçen 2022 kışı 2023 kışı yaklaşırken gerilimi artırdı Nisan 2022 de iktisat müellifi Erdal Sağlam ferdî Youtube yayınında BOTAŞ ve TMO nun Londra da bir yıl geri ödemesiz 35 milyar dolar borç aradığını tabir etti Sağlam yayınında Yaklaşık 35 milyar dolar seviyesinde dışarıdan borç arandığı söyleniyor Bu Arap dünyasında Ortadoğu’da teşebbüslerde bulunulmuş lakin pek somut şeyler sonuçlar alınamamış Yeniden İngiltere’de bir manada tefeci piyasasına geri dönülmüş üzere görülüyor tabirlerini kullanıyor
Temmuz 2022 de Sağlam ın savlarını destekleyen bir duyuru Deutsche Bank tan geldi Alman finans devi BOTAŞ’a doğalgaz alımları için Hazine ve Maliye Bakanlığı garantili ve üç yıl vadeli 925 milyon avroluk kredi sağladığını açıkladı Böylelikle BOTAŞ doğalgaz tedariği için borçlanma muhtaçlığı duyduğunu hissettirmiş oldu
Ve artık borç erteleme talebi 2022 kışında fırlayan enflasyon endüstride talep patlaması yaşanmıştı Kimi işyerleri üç vardiya çalışmaya başlamış çarklar sürat kazanmıştı Ama önümüzdeki kış için tablo daha farklı 2023 kışına girerken doğalgaz tedariğinin aksaması Erdoğan için kâbustan farksız Zira geçen kışın tersine sanayi büyümüyor hatta yer yer küçülüyor Temmuzda yüzde 6 küçülen sanayi aylar sonra birinci sefer istihdamda düşüş yaşanması eylülde sakinlik işaretlerinin belirginleşmesi huzursuz edici gelişmelerden Tüm bunlar yaşanırken ağustos ayı dış ticaret açığı 11 1 milyar dolarla Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdı Açık eylülde de 10 milyar doların üzerinde kaydedildi Kış aylarında ise konutların ısınma gereksinimi nedeniyle doğalgaz talebi yüzde 50 oranında artıyor Münasebetiyle Türkiye iktisadı kış aylarında doğalgaz ödemeleri nedeniyle çok daha yüksek dış açıklarla karşılaşacak
Tablo buyken Türkiye nin Rusya ya Borcumu ertele yoksa temerrüde düşebilirim demiş olması yani bir cins moratoryum ilanı karamsar olsa da imkânsız değil
