Tunceli’de, Doğu Anadolu Projesi (DAP) Bölge Kalkınma Yönetimi Başkanlığı tarafından yaylacılar için yaptırılan beş adet portatif tuvalet için 12 Ekim’de resmi açılış merasimi düzenlemişti.
Tunceli Vilayet Özel İdaresi’nin bahçesine getirilen tuvaletlerin kurdelesini, Tunceli Valisi Mehmet Ali Özkan, DAP Bölge Kalkınma Yönetimi Lideri Prof. Dr. Osman Demirdöğen ve Vilayet Özel Yönetimi Genel Sekreteri Nazif Yıldırım birlikte kesmişti.
Haberin Tunceli Emek Gazetesi ve ANKA Haber Ajansı’nda yayınlanmasının akabinde, Tunceli Valiliği; yaylalara yerleştirilecek beş adet portatif tuvalet için kentte düzenlenen resmi merasime ait, 13 Ekim’de yazılı açıklama yapmıştı.
“PROGRAM, ‘TUVALET AÇILIŞI’ ÜZERE GÖSTERİLDİ”
Valiliğin açıklamasında, “Ne yazık ki bir kısım yazılı ve görsel basın organları ile toplumsal medya hesaplarında hem üretimin artırılması hem de üreticilerimizin hayatının kolaylaştırılması gayesiyle gerçekleştirilen mera ıslahları, ziraî sulama projeleri, hayvan içme suyu tesisleri, yayla yolları imal projelerimizin temsilen yapılan açılış ve tanıtım programı çarpıtılmış, üreticilerimiz için yaptırılan taşınabilir hayat konteynerlerinin de bulunduğu alanda yapılan program, ‘tuvalet açılışı’ üzere gösterilmiştir” denilmişti.
SUÇ DUYURUSUNDA BULUNULDU
Tunceli Vilayet Özel Yönetimi Genel Sekreteri Nazif Yıldırım, haberi yapan gazeteciler hakkında hata duyurusunda bulundu.
Törende, birtakım ziraî ve hayvancılık projelerinin tanıtım ve temsili açılışının yapıldığını belirten Yıldırım; program kapsamında içlerinde banyo, lavabo ve kılık kıyafet değiştirme alanı bulunan taşınabilir hayat konteynerlerinin üreticiler ismine Tunceli Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Birliği’ne teslim edildiğini tabir etti.
Yıldırım; belirtti.
İLETİŞİM BAŞKANLIĞI, DEZENFORMASYON BÜLTENİNDE YER VERDİ
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı, 9-16 Ekim 2022 tarihlerini kapsayan Dezenformasyon Bülteni’nde “Tunceli’de Beş Adet Portatif Tuvalet için Resmi Açılış Merasimi Düzenlendi” başlıklı habere de yer verdi.
Bültende, şu tabirler kullanıldı:
“Bazı basın yayın organlarında yer alan ve toplumsal medya hesaplarından paylaşılan, ‘Tunceli’de beş adet portatif tuvalet için resmi açılış merasimi düzenlendi’ tezi gerçek değildir. İmgeler, Tunceli’de yıl içerisinde üretimi tamamlanan 15 milyon TL fiyatındaki ziraî sulama projelerinin, hayvan içme suyu tesislerinin, mera ıslah projelerinin, mera ve yayla yolu projelerinin tanıtımı ile, tamamlanan projelerin temsili açılışına aittir. Program dahilinde, yaylalarda üreticilerin ömrünü kolaylaştıracak taşınabilir ömür konteynerlerinin Tunceli Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliğine teslimi de gerçekleştirilmiştir. Konteynerlerin teslimi sırasında çekilen imgeler çarpıtılarak, ‘tuvalet açılışı’ formunda servis edilmiştir.”
BİLDİRİCİ REAKSİYON GÖSTERMİŞTİ
Medya Ombudsmanı Faruk Bildirici, 21 Ekim 2022 tarihinde “Dezenformasyon Bülteni, fotoğraftaki ‘WC ve Banyo’ levhasını yok saydı” başlığı ile yayınlanan yazısında; hem haber hem de haberin Dezenformasyon Bülteni’nde yer alması ile ilgili şu değerlendirmeyi yapmıştı:
“Valilik açıklaması yetmemiş olacak ki, bir de Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’nın haftalık ‘Dezenformasyon Bülteni’nde bu bahse yer verildi… Bağlantı Başkanlığı, haberi yalanlarken hiçbir ispat da ortaya koymuyordu. Meğer bir merasimin ne için düzenlendiği açılışı yapan kişinin konuşmasında açıklanmaz mı? O merasimde de açılışı Tunceli Valisi Özkan yapıyor ve Bülten’de öne sürüldüğü üzere içme suyu, mera ve yayla yolu projeleri açıklayıp, tanıtmıyor. Özetle, ‘Yürüttüğümüz kolaylık tesislerimizin temsili bir açılış programındayız’ diye açıklıyor merasimin münasebetini. Projeleri ‘temsil’ için oraya konulan ve kurdelesi kesilen de beş tekerlekli konteynır. Üstelik Vali Özkan, “Kolaylık Tesisi” diye adlandırsa da konuşması sırasında artta görünen beş taşınabilir konteynırın üzerindeki levhada motamot şöyle yazıyor: ‘Tunceli ili merkez ve 7 ilçesi prefabrik WC ve banyo üretimi işi DAP Bölge Kalkınma Yönetimi Başkanlığı tarafından finanse edilmiştir.’ Gerçekten konteynırlarda biri alaturka tuvalet, biri de duş bulunan iki kısım olduğu imgelerden de anlaşılıyor.
Valinin kurdele kesip ‘Hayırlı olsun’ diye açılışını yaptığı konteynırlar, tuvalet ve banyo! Fakat ne hikmetse ‘çekilen imajların çarpıtıldığı’ tez edilen Dezenformasyon Bülteni’ndeki fotoğraflarda bu levhalardaki yazılar görünmüyor! ‘Prefabrik WC ve banyo üretim işi’ yazısının okunmaması için özel gayret gösterilmiş. Esasen bültene bakarsanız, o konteynırlarda ne tuvalet var ne de banyo. Aslında fotoğrafları çarpıtan bu bülteni hazırlayanlar, yani Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı Dezenformasyonla Çaba Merkezi! Dezenformasyonla uğraş diye dezenformasyon yapmakta beis görmemişler.”
İKİ GAZETECİ HAKKINDA SORUŞTURMA BAŞLATILDI
Suç duyurusunun akabinde, ANKA Haber Ajansı’nda da yayınlanan haber ile ilgili Tunceli Emek Gazetesi İmtiyaz Sahibi Hüsniye Karakoyun ve gazetenin Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Mahmut Karakoyun hakkında soruşturma başlatıldı.
Suç duyurusunda “hakaret” ve “Sansür Yasası’nın” münasebet gösterildiği öğrenildi. Lakin haberin yayınlandığı tarihte Sansür Yasası üzerindeki görüşmeler TBMM Genel Konseyi’nde devam ediyordu.
TAKİPSİZLİK KARARI
Ancak Tunceli Cumhuriyet Başsavcılığı, 19 Ekim 2022 tarihinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi.
Başsavcılığın kararında, şu değerlendirmeler yapıldı:
- “HAKARET HATASI BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMEMESİ…: Kamu vazifelileri yahut sivil vatandaşlara yönelik her türlü ağır tenkit yahut rahatsız edici kelamların hakaret cürmü bağlamında değerlendirilmemesi; kelamların açıkça, onur, onur ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil yahut olgu isnadını yahut sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir. İnceleme konusu somut olayda; şüphelilerin sorumluları olduğu internet haber sitelerinde müşteki ile ilgili temelsiz haberler yapılmak suretiyle müştekinin itibarsızlaştırılmaya ve küçük düşürülmeye çalışıldığının argüman edildiği anlaşılmaktadır.
- RAHATSIZ EDİCİ OLDUĞU ANLAŞILSA BİLE…: Öncelikle belirtilmelidir ki, haber içeriğinde yer verilen sözlerin rahatsız edici olduğu anlaşılsa bile haberde yer alan sözlerin ve haber başlığının; Anayasa, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarında özel bir değer atfedilen, söz özgürlüğü bağlamında kıymetlendirilmesi gerekmektedir…
- BASIN, TOPLUMUN SÖZCÜLERİNDEN BİRİ OLARAK KABUL EDİLMEKTE: … AİHM içtihatlarında; basın, toplumun sözcülerinden biri olarak kabul edilmekte ve herkesin kamuoyunu ilgilendiren bilgileri edinme hakkı bulunduğu fikriyle, kamuoyunu ilgilendiren hususlara dair bilgi ve fikirleri vermeyi sağlayan basın özgürlüğüne başka bir değer atfedilmektedir.
- OLGU İSNADI MI, PAHA YARGISI MI?: AİHM’e nazaran, öncelikle tabirlerin bir olgu isnadı mı yoksa kıymet yargısı mı olduğu belirlenmelidir. Çünkü olgu isnadı kanıtlanabilir bir konu iken, bir paha yargısının kanıtlanmasının istenmesi dahi söz özgürlüğüne müdahale sayılabilecektir. Yargılamaya husus olan sözler şayet bir kıymet yargısı içermekte ve somut bir olgu isnadından bahsedilemeyecekse, kıymet yargılarını destekleyecek kâfi bir altyapının mevcut olup olmadığı AİHM tarafından göz önünde bulundurulmaktadır. Çünkü bedel yargılarının dahi muhakkak seviyede olgusal temel içermesi gerektiği kabul edilmektedir. Öte yandan, hiçbir dataya dayanmayan ve hiçbir altyapısı bulunmayan bir bedel yargısı AIHM tarafından da söz özgürlüğü hudutları içerisinde kabul görmemektedir. Olgu isnadı içeren tabirler konusunda ise, en azından birinci bakışta muteber görünen kanıt sunulması gerektiği kabul edilmektedir. Elbette ki, bu kanıtlar sunulamadığı takdirde, AİHM, tezlerin gerçekliğinin kanıtlanmasını beklemektedir.
- HABERİN YAYINLANMASINDA, TOPLUMSAL İLGİ VE KAMU FAYDASI BULUNMAKTADIR: Sonuç olarak, gazeteci olan şüpheliler tarafından haberde kullanılan birtakım tabirler somut bir olguya işaret etmekle birlikte haber içeriğindeki bilgilerle öbür bireylerin aldatılmasının amaçlandığına ait bir kanıt bulunmamaktadır. Bunun yanında, haberin yayınlanmasında toplumsal ilgi ve kamu faydası bulunmaktadır.
- GAZATECİLER BİR DERECEYE KADAR ABARTMA HAKKINA SAHİPTİRLER: Haberin okuyucunun ilgisini çekmesi için çarpıcı bir tabir biçimiyle kaleme alınmıştır. Fakat AİHM içtihatlarında da belirtildiği üzere, bilhassa gazeteciler bir dereceye kadar abartma hakkına sahiptirler. Haber içeriğindeki tabirler, söylendiği yer ve vakit ögeleri da gözetildiğinde müştekinin onur, onur ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, tenkit niteliğindedir. Aksi düşünülecek olursa, hatayla korunmak istenen bedel ölçüsüz bir formda genişleyecek ve söz özgürlüğünü ön plana çıkaran kozmik hukuk kanısıyla bağdaşmayan bir yorum manasına gelebileceği anlaşılmakla…”
“KANUN YÜRÜRLÜKTE OLMADIĞI İÇİN…”
Savcılık takipsizlik kararında, ayrıyeten Tunceli Vilayet Özel Yönetimi Genel Sekreteri Nazif Yıldırım’ın hata duyurusu üzerinden; internet medyası ve toplumsal medyaya yeni yaptırımlar öngören ve kamuoyunda “sansür yasası” olarak bilinen kanun ile ilgili de şu değerlendirmeyi yaptı:
“Yine 7418 Sayılı Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına dair kanunun Resmi Gazetede yayınlandığı tarihin 18.10.2022 tarihi olduğu… Kanunlar kural olarak Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler. Ancak yürürlük unsurunda daha ileri bir tarih gösterilmişse o tarihte yürürlüğe girerler. Kanunun hangi tarihte yürürlüğe gireceği belirtilmemiş ise Resmî Gazete’de yayınlandığı günü takip eden günden itibaren 45 gün sonra yürürlüğe girer.
Suç tarihinin 13.10.2022 tarihi olduğu nazara alındığında 7418 Sayılı Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun şimdi yürürlükte olmadığı için ayrıyeten ilgili kanun kararları uyarınca kuşkulu hakkında kıymetlendirme yapılmadığı anlaşılmakla şüpheliler hakkında atılı hatanın yasal ögelerinin oluşmaması sebebiyle kamu ismine kovuşturmaya yer olmadığına karar verildi.”
