Belki de insanların dörtte biri kadar fazla bir kısmı parlak ışığa bakınca hapşırıyordur. Bilim insanları, bu durumu 1954 yılından beri “fotik hapşırma refleksi” olarak isimlendiriyor. Lakin bu refleks bin yıl öncesine dek uzanıyor. Aristoteles Güneş’ten gelen ısının burun sıvısını kurutarak burnun sızlamasına sebep olduğunu öne sürmüş. Çağdaş bilim ise daha olası açıklamalar sunuyor.
GENETİK OLABİLİR
Populer Science Türkiye’de yer alan ayrıntılara nazaran öncelikle bu tesir bebeklerde de gözlenmiş. Hasebiyle öğrenilen bir reaksiyon olmayabilir lakin genetik olma ihtimali var.
İsveç’te yapılan bir araştırmada ailedeki ebeveynlerden birinde bu türlü bir durum varsa, çocukların yarısından fazlasında da olduğu keşfedilmiş. Öteki bir araştırma grubu, insan genomunda bu özelliğin yer alıyor olabileceği iki pozisyon bile tespit etmiş ancak kanıtlayamamış.
Mekanik bir düzeyden bakılacak olduğunda ise durum, beyindeki sinyallerin karışmasından kaynaklanıyor olabilir. Bilim insanları kapalı yerden gün ışığına çıktığınız vakitlerde olduğu üzere optik hudutların ağır formda uyarıldığı durumlarda, sinyallerin yakında bulunan üçlü hududa de sızıyor olabileceğini kestirim ediyor. Burundaki tahrişe reaksiyon veren bu hudut, hasebiyle hapşırmayı tetikliyor.
Belki de sebep beynin öbür bir yerindedir. Zürih Üniversitesinde çalışan araştırmacılar, diğer bir kuramı test etmek üzere fotik hapşırma refleksi bulunan ve bulunmayan 10’ar denek üzerinde araştırma yürütmüş.
Deneklere parlak ışıklar gösterdikleri sırada, elektroensefalogram (EEG) da kullanarak deneklerin beyin dalgalarını ölçmüşler. Fotik hapşırma refleksi sergileyen şahısların görsel kortekslerinde daha fazla hareketlenme olduğu görülmüş. Işığa karşı olan bu fazladan hassasiyet, kelam konusu refleksif süreci beyinsapının ötesine taşıyor olabilir.
