Borsa İstanbul iktisat gündeminde yer tutmaya devam ediyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin borsaya süratli yabancı yatırımcı girişinin olduğunu belirtmesinin akabinde şimdi iki ay geçmeden süratli çıkış gerçekleşti. Manipülasyon tartışmalarının da devam ettiği BIST’e ait ekonomist İris Cibre ile konuştuk.
“O PARA GİRİŞİ BİREBİR SÜRATTE GERİ ÇIKIYOR”
Nebati’nin açıklama yaptığı periyotlarda ağustosta 700 milyon dolar civarı bir para girişi olduğunu belirten ekonomist İris Cibre, “Eylülde para çıkışı pay tarafında yalnızca 453-454 milyon dolar oldu. Eylülde pay ve BIST toplam çıkışı 566 milyon dolardı. Şu anda o para girişi tıpkı süratte geri çıkıyor” dedi.
“BIYIKLI YABANCI” ŞÜPHESİ
BIST 100 endeksi 28 Eylül’de 3282’den puandan 29 Eylül’de 3 bin 62 puana geri çekildi. 30 Eylül’de önemli bir manipülasyon gerçekleştiğini hatırlatan Cibre, “Bu ağustosta giren 700 milyon doların da ‘bıyıklı yabancı’ olduğu şüpesini doğurdu. Hasebiyle operasyon başarısızlıkla sonuçlandı.Çok önemli ziyan ettiler şu anda da hapisteler ve mahkemeyi bekliyorlar” halinde konuştu. Paranın tıpkı süratte geri çıktığına değinen Cibre,”Bu yüzden anlıyoruz ki o agustos ayında giren 700 milyon dolar büyük ihtimalle gerçek yabancı değildi, ”bıyıklı yabancı”ydı” halinde konuştu.
“YABANCI TAKASI TARİHİ DÜŞÜK SEVİYESİNDE”
Sözlerinin devamında cibre şöyle devam etti:
“Borsa tarafında da yabancı takasına baktığımız vakit keza yabancı yatırımcı tıpkı süratte yeniden geri çıkmış. Şu anda yabancı takası tarihi düşük düzeyinde. Borsa İstanbul takasındaki yabancı hissesi yüzde 31.81 ile ölçülmeye başlandığı 2004 tarihinden itibaren en düşük düzeyde. Daha düşüğünü görmemişti. Bundan iki sene öncesine kadar 2020’de yabancı hissesi ortalama yüzde 60’larda gezmiş. 2021’de 40’lara düşüyor şu anda da dediğim üzere yüzde 31.81 düzeyinde. Yabancı yatırımcı 2020’de süratle çıkmış piyasaya. Yani finansal piyasalara itimattan, yabancı yatırımcının ilgisinden bahsediyorlar lakin gerçekte biz bu türlü bir şey görmüyoruz.”
“BU KADAR DA TESADÜF OLMAZ”
Bu olayda bıyıklı yatırımcıların olduğunu lakin ispatlayamayacağına değinen Cibre “Bu kadar da tesadüf olmaz” dedi. Konuşmasının devamında Cibre, “Yabancı yatırımcı dediğiniz vakit 15-20 gün yahut bir aylık gelip yatırım yapıp pay seneti alıp satmaz. Yabancı yatırımcının davranış biçimine alışılmamış bir biçim bu. Yabancı yatırımcı tam bilinmemekle birlikte borsaya en az bir kaç yıllık girerler. Ağustosta 700 milyon dolar para giriyor eylülde ise 500 milyon doları geri çıkıyor. Münasebetiyle bu standart yabancı yatırımcı imgesi değil. Büyük ihtimalle bu operasyonla alakalı yabancı yatırımcıymış üzere giren bir paraydı ve operasyon başarısılıkla sonuçlandı. Münasebetiyle para geri çıkıyor üzere bir manzara var. Bu yuzden ‘bıyıklı yatırımcı’dan şüphelenmemiz çok doğal” halinde konuştu.
“BORSA İSTANBUL TARİHİNDE HİÇ GERÇEKLEŞMEDİ”
Cibre kelamlarının devamında şu sözleri kullandı:
“Bu geçtiğimiz eylülde gerçekleşen hareket borsa istanbul tarihinde hiç gerçekleşmedi. 24 yıldır piyasadayım ben bu türlü hareket görmedim.Takas bank son geçtiğimiz hafta riskleri denetim etmek için vadeli tarafta belirli bir opsiyon açıkladı. Ancak bunlar kâfi değil. Piyasanın daha şeffaf olması sağlanması gerekiyor. Denetimlerin önemli manada artırılması gerek. Hem hesapların hem de pay bazında takiplerin çok daha fazla yapılması gerekiyor. Tıpkı vakitte vadeli piyasalarda daha evvel babacan vaktinde yabancı yatırımcı istemediği için gün içi alıcı satıcı gösterimi durduruldu. O gün bugündür de vadeli opsiyon piyasalarında (VİOP) gün içi alıcı satıcıyı göremiyoruz. Bu da şeffaflığı engelleyen bir durum. Pay senetleri tarafında alıcı satıcıyı görürken neden vadeli tarafta görmüyoruz? Bunun da açılıp yatırımcının elini görmesi alıcı satıcıyı görmesi dolayısyla tahtalardaki hareketleri daha âlâ anlayabilecek kapasiteye getirilmesi gerekiyor. Bu da piyasa şeffaflığı ve güvenilirliği açısından çok değerli. Birde halka açıklık ölçüsü kâfi olmayan pay senetlerinin vadeli piyasalarda süreç görmesine müsaade verilmemesi gerekiyor.”
NE OLMUŞTU?
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 23 Ağustos’ta “Döviz kuru ve başka emtialarda istikrarlı bir seyir var. Getirisi enflasyonun altında. Vatandaşlara şu an en çok getiriyi getiren Borsa İstanbul. Vatandaşlarımızın nereye kanalize olacağı çok açık” diyerek yurttaşlara borsa yatırımı önermişti. Nebati davetini tekraren tekrarlamıştı.
Ama Nebati’nin 11 Eylül’deki son yatırım tavsiyesinden bir gün sonra Borsa İstanbul’da işler bilakis döndü.
Borsada manipülasyonla büyük vurgun yaptığı belirlenen 8 şüpheliden 5’i tutuklama talebiyle 10 Ekim tarihinde mahkemeye sevkedildi.
“BIYIKLI YABANCI” YATIRIMCI NE DEMEK?
Fonlarını yurt dışında tutarak Türkiye’de borsa ve öteki finans piyasalarında değerlendirenlere piyasada “’bıyıklı yabancı’” ismi takılmıştı.Yurt dışından yabancı yatırımcıymış üzere pay senetlerine yatırım yapan aslında türk olan yatırımcılara denir. Genelde opsiyon hesaplardan süreç yaparlar.
