Çin, dünyanın en büyük Budist nüfusuna mesken sahipliği yapıyor. Yeniden de, Budizm’in (meditasyon ve düzgün davranışla aydınlanmaya ulaşılabileceği inancına dayanan dini bir felsefe) yaklaşık 2000 yıl evvel Çin’e tam olarak nasıl geldiği belirsizliğini koruyor.
Antik Çin tarihçilerinin birden fazla, Budizm’in MS 1. yüzyılda Han Hanedanlığı döneminde (MÖ 202 – MS 220), komşu ülke Hindistan’dan Çin’e ticaret yolları boyunca seyahat eden misyonerler tarafından getirildiği konusunda hemfikir. İşte Budizm’in Çin’e nasıl yayıldığının kıssası.
İPEK YOLU
Budizm’in Çin’e İpek Yolu ile karadan yahut denizden gelmiş olması olasıdır. Birtakım tarihçiler, Budizm’in birinci olarak güney Çin’de Yangtze ve Huai Irmağı bölgeleri boyunca yayıldığını sav ederek deniz hipotezini desteklemektedir.
Başka bir bakış açısı, Budizm’in MS 1. yüzyılda Sarı Irmak havzasını izleyerek Gansu koridoru yoluyla Çin’in kuzeybatısına geldiği ve yavaş yavaş Orta Asya’ya yayıldığıdır.
Çin edebiyatında daha tanınan anlatılar, İmparator Ming of Han’ın (MS 28-75), kendisine “güneşin parlaklığına” sahip bir ilah araması için ilham veren bir hayal gördükten sonra Budist öğretilerini Çin’e getirdiğini söylüyor. İmparator, beyaz atların sırtında Budist Sutra kutsal yazılarını taşıyarak dönen Çinli elçileri Hindistan’a gönderdi. Onlara Budist keşişler de katıldı.
Budizm sahiden de Çin’e birinci olarak İpek Yolu üzerinden geldi ve sırasıyla Japonya ve Kore tarafından benimsenen Mahayana Budizmi için bir temel sağlayan Sarvastivada okulundan yayıldı. Budist rahipler, İpek Yolu boyunca ticaret kervanlarına eşlik ederek yol boyunca dini vaazlar verdiler. İpek ticareti Han Hanedanlığı devrinde arttı ve tıpkı vakitte Budist rahipler iletilerini yayma fırsatı yakaladı.
Budizm, krallık Çin Tarım Havzası’na yanlışsız genişledikçe, 2. yüzyılın Kuşan İmparatorluğu altında Orta Asya’ya yayılmaya devam etti. Keşmir’de öğretmenlik yapan keşiş Dharmaksema üzere Orta Hindistan’dan Hintli rahipler de MS 4. yüzyıldan itibaren Budizm’i yaymak için Çin’e gitmeye başladılar.
BUDİZM’DEN ÖNCE
Budizm’in gelişinden evvel, Çin dini ömrü üç ana inanç sistemi ile karakterize edildi: Beş İlah kültü, Konfüçyüsçülük ve Taoizm (veya Taoizm). Beş İlah kültü, kabaca MÖ. 1600 ile MÖ. 200 ortasındaki Shang, Qin ve Zhou hanedanlarının devlet diniydi ve birebir zamanda Neolitik Çin’e kadar uzanan eski bir uygulamaydı. Hem imparatorlar hem de halk, beş biçimde görünebilen üniversal bir Allah’a tapıyordu.
Han hanedanlığı devrinde Çin dindar bir şekilde Konfüçyüsçüydü. Toplumun ahengini ve istikrarını müdafaaya odaklanan bir inanç sistemi olan Konfüçyüsçülük, MÖ 6. ve 5. yüzyıllarda Çin’de ortaya çıktı.
Taoizm ise, tabiatın rehberliğinde kolay ve memnun bir ömrü savunan, MÖ. 6. yüzyılda ortaya çıkan dini bir ideolojidir.
Budizm, insan ömrünün ıstırabını, maddi şeylerin geçiciliğini ve şu anda içinde yaşadığınızın ötesinde bir gerçeklik bulmanın ehemmiyetini vurgulayarak Konfüçyüsçülük ve Taoizm’den ayrıldı.
İlk belgelenmiş çeviriler, MS 148’de Parth keşişi An Shiago’nun gelişiyle başladı. Shiago’nun, Budist bir misyoner olmak için tahtından vazgeçen bir Part prensi olduğuna inanılıyordu. Luoyang’da (Çin’in Han başkenti) Budist tapınakları kurmak için çok çalıştı ve Budist metinlerini Çince’ye çevirmesi, yaygın misyonerlik çalışmalarının başladığının sinyalini verdi.
Çin imparatorları da Taoist tanrı Laozi ve Buddha’ya eşit olarak tapınmaya başladılar.
Budist kutsal metinlerinin çevirileri Budist nirvana ile Taoist ölümsüzlük ortasında benzerlikler gösterdiğinden, Taoizm, Budistlerin fikirlerini açıklamalarının ve Çinlilerin ideolojilerini anlamalarına yardımcı olmanın bir yolu haline geldi. Bu nedenle Budizm, Çin’e gelişinden itibaren yerli Çin dini ideolojileri Konfüçyüsçülük ve Taoizm ile bir ortada var oldu.
