Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, 84 yıl evvel bugün ortamızdan ayrıldı. Yaşama veda etmesine dakikalar kala Dolmabahçe Sarayı’nın koridorlarında, “Bak, bir tarih göçüyor…” kelamları yankılanırken takvimler 10 Kasım 1938’i, saat 9.05’i gösteriyordu.
Yalnızca Türk milletinin Kurtuluş Savaşı’nı muvaffakiyetle yöneten bir kumandan olarak değil, birebir vakitte gerçekleştirdiği ihtilallerle de dâhi bir devlet adamı olarak tarihe geçen Mustafa Kemal Atatürk, 57 yıl süren ömründe, milletinin ve vatanının bağımsızlığı için yılmadan çalıştı ve girdiği her gayretten zaferle çıktı.
İLK CUMHURBAŞKANI
Kurtuluş Savaşı’nın akabinde TBMM tarafından 29 Ekim 1923’te cumhuriyet ilan edilmesiyle Atatürk cumhurbaşkanı seçildi. 1938’de vefatına dek art geriye dört sefer cumhurbaşkanı seçilen Atatürk, bu misyonu en uzun mühlet yürüten cumhurbaşkanı oldu.
Askeri ve siyasi dehasıyla Türk ve dünya tarihine ismini altın harflerle yazdıran ulu lider, 10 Kasım 1938’de 57 yaşındayken Dolmabahçe Sarayı’nda yaşama gözlerini yumdu.
Atatürk’ün vefatı yalnızca Türkiye’de değil bütün dünyada büyük hüzünle karşılandı. Ulu liderin naaşı, 16 Kasım’da Dolmabahçe Sarayı merasim salonunda katafalka konuldu.
GÖZYAŞLARIYLA UĞURLADILAR
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk 10 Kasım 1938’de dünyaya gözlerini yumdu. Vefatının akabinde, 21 Kasım 1938’de süreksiz olarak Ankara Etnografya Müzesi’ne konulan naaşı, 10 Kasım 1953’te anıt mezar olan Anıtkabir’e nakledildi. Fotoğrafta, 16 Kasım 1938’de Mustafa Kemal Atatürk’ün mevt haberi üzerine Dolmabahçe Sarayı’na son vazife için gelen ve gözyaşlarını tutamayan bayanlar görülüyor.
ANKARA’YA UĞURLANDI
19 Kasım günü cenaze büyük bir kalabalık tarafından Yavuz Zırhlısı ile İzmit’e oradan da tıpkı günün akşamı tüm yurt seyahatlerinde kullandığı tren ile Ankara’ya uğurlandı.
20 Kasım’da Ankara’da devlet erkânı tarafından karşılanan cenaze, TBMM önünde katafalka konuldu. 21 Kasım 1938’de büyük bir cenaze merasimi ile Ankara Etnografya Müzesi’ndeki süreksiz kabrine konulan Atatürk’ün naaşı, ebedi istirahatgâhı Anıtkabir’e taşındığı 10 Kasım 1953’e kadar burada kaldı.
9.05’TE HAYAT DURACAK
Törenin bitimiyle, Türkiye’nin dört bir yanından gelen yurttaşlar, Anıtkabir’i ziyaret edecek. Resmi daire ve kuruluşlar ile özel işyerlerinde Türk bayrakları 9.05’ten itibaren yarıya indirilecek. Atatürk Kültür Lisan ve Tarih Yüksek Kurumu tarafından Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi’nde saat 11.00’de anma merasimi gerçekleştirilecek.
Anmalar kapsamında çeşitli spor turnuvaları da düzenlenecek. Ankara’da Adnan Ötüken Vilayet Halk Kütüphanesi, Or-An Sevgi Yılı Halk Kütüphanesi, Cebeci Halk Kütüphanesi, Yenimahalle İlçe Halk Kütüphanesi, Gölbaşı İlçe Halk Kütüphanesi ve Mamak İlçe Halk Kütüphanesi’nde ise 1 hafta boyunca Atatürk Köşesi ve kitap stantları olacak.
ADD, ZAFER ANITI’NDA
EN SEVDİĞİ ŞARKILARLA
Ankara Büyükşehir Belediyesi, belediye önünde saat 9.05’te merasim düzenleyecek. Ozanların Lisanından Atatürk isimli program saat 18.00’de Gençlik Parkı Büyük Sahne’de sahnelenecek. Çankaya Belediyesi, Yaşar Kemal Kültür Merkezi’nde 19.30’da, fiyatsız olarak “Veda” sinemasının gösterimini yapacak. Yenimahalle Belediyesi, “Milli Gayret Kahramanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk Defile ve Sergisi”ni Nazım Hikmet Kongre ve Sanat Merkezi’nde saat 9.00’da açacak. Genco Erkal Salonu’nda ise saat 19.00’da, Kent Orkestrası ve Yenimek tarafından “Atatürk’ün Sevdiği Müzikler Konseri” düzenlenecek.
KURTULUŞ SAVAŞI DESTANI’NDAN
Dağlarda tek tek ateşler yanıyordu
Ve yıldızlar o denli ışıltılı, o denli ferahtılar ki
şayak kalpaklı adam
nasıl ve ne vakit geleceğini bilmeden
güzel, rahat günlere inanıyordu
ve gülen bıyıklarıyla duruyordu ki mavzerinin yanında,
birdenbire beş adım sağında onu gördü.
Paşalar onun gerisindeydiler.
O, saatı sordu.
Paşalar: “Üç,” dediler.
Sarışın bir kurda benziyordu.
Ve mavi gözleri çakmak çakmaktı.
Yürüdü uçurumun başına kadar,
eğildi, durdu.
Bıraksalar
ince, uzun bacakları üstünde yaylanarak
ve karanlıkta akan bir yıldız üzere kayarak
Kocatepe’den Afyon Ovası’na atlıyacaktı.
NÂZIM HİKMET
ON KASIM’LARDA YÜRÜMEK
Atatürk’üm işte 10 Kasım tekrar,
Dalgalanır ağaçlarla oğullar,
Dalgalanır oğullarla nineler
Dalgalanır ninelerle genç kızlar,
Özlemin ta yüreğime işlemiş
Seni bulmak seni görmek için ben
Bütün toprakaltıyla barışacağım.
*
Ereceğim sana usta, barışta, başarıda
Öyle
Güçlüsün ki
Güçleneceğim.
Öyle büyüksün ki yüceleceğim
Düşüne düşüne seni kocaman kocaman
Dağlara dağlara karışacağım.
*
Ozan mıyım ordu muyum su muyum
anlaşılmaz
Çağlar upuzun allığı yüreğimde, davanın.
Sanki bayrak bir kalemdir, güya gökler bir
kâğıt
Sanki ellerim gece
Sanki ellerim gündüz
Yazacağım seni daha, bir daha
Ben senin ölümünle yarışacağım.
FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA
ON KASIM
Yıl otuz sekiz on kasım perşembe
Hatırdan çıkmıyacak bir sonbahar
Sarsılıyor İstanbul yedi tepe
Yaman esmiş Dolmabahçe’de rüzgâr
*
Gerçek olamaz olsa olsa bir düş
Dokuzu beş geçe Atatürk ölmüş
Böyle toptan bir yas nerde görülmüş
Beraber ağlıyoruz kurtlar kuşlar
Bu memlekete en çok hizmet eden
Bu aşk ile dağlara gücü yeten
On sekiz milyonun omzunda giden
Atam Ankara sırtlarında yatar.
CAHİT SITKI TARANCI
